Borsa endeksi nedir? ve Borsadaki endekseler nelerdir? sorularının cevaplarını örneklerle sizlere anlatmaya çalışacağız. Yazımızda borsa ile ilgili detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Yazıda Neler Var?
Borsa Endeksi Nedir?
Endeks, borsada sıkça adını duyduğumuz terimlerden biri. Borsa endeksi, temel olarak belirli sektör ve gruplara ait hisse senetlerinin performansını ölçebilmek adına oluşturulmuş göstergedir. Endeksi bizzat kendiniz de oluşturabilirsiniz, belirli sektördeki hisselere ait bir endeks yoksa, o sektördeki hisse senetlerini toplayın ve değerine göre sıralayın. Örneğin 5 şirket var diyelim, sırasıyla her biri 1 milyar, 2 milyar 5 milyar, 10 milyar ve 22 milyar TL değerinde olsun. Bu beş şirketin toplam değeri 40 milyar TL. Endeksteki 22 milyar liralık senet %10 değer kazandığında ve diğerleri sabit kaldığında endeksi etkileme oranı %55 olacaktır, doğal olarak endeksin %5,5 oranında yükselmesi gerekir.
Endeks Sınıflandırması
Borsada, bankacılık, temettü, sigortacılık, gayrimenkul, sanayi gibi olmak üzere birden fazla sektörde borsa endeksi oluşumu vardır. Bu endeksler sektörün nereye gittiğini detaylıca izlemenizi sağlar ve yatırım kararlarınızı vermenize yardımcı olur. Endeks sınıflandırması ciddi anlamda önemlidir ve birçok açıdan size yarar sağlar.
Borsalardaki Endeksler Nelerdir?
XBNK
Bu kod, bankacılık sektörünün borsa endeksi kodudur. Eğer google’a yazarsanız bankacılık endeksi çıkar karşınıza. Bunu yazdığınızda bir sayı çıkacak karşınıza 3904 gibi, bu endeksin puanıdır herhangi bir şey ifade etmez, yani endeks 3904 tl değil veya 3904 milyar tl falan da değil. Sadece yükselişi görebilmek için bir sayı.
Son bir yılda bankacılık endeksi %184 oranında yükselmiş. Bu sektördeki büyümeyi tahmin etmenize yardımcı olabilir. Demek ki sektör %184 büyümüş diyebilirsiniz, tabi ki rakam yüzde yüz aynı olmayacaktır, çünkü borsada değerleme vardır, bankalar ileride daha yüksek kar bekliyorlarsa %100 karlılık artışına rağmen endeks %200 büyümüş olabilir ve son derece normaldir.
BIST TEMETTU
Bu endeks, en çok temettü ödeyen 25 şirketin performansının ölçüldüğü borsa endeksi kodudur. Fakat hata yapmamak adına burada bir parantez açacağım. Buradaki yükseliş ve düşüşler, endeksin gerçek performansını yansıtmaz. Yani temettü endeksi son beş yılda %100 yükselmişse, bu hisse senetlerinin %100 kazandırdığı anlamına gelmez, çünkü temettüleri de var.
Alınan temettü gelirlerini nominal veya reel olarak ekleyebilirsiniz. Örneğin son beş yılda 100 bin liraya karşılık 50 bin lira temettü aldıysanız, yüzde yüz değil, yüzde yüz elli hisse kazancı var demektir. Temettü hisseleri genelde reel olarak büyümez, özellikle çok fazla büyük firma olduğu için reel büyüme şansı düşüktür. Genelde ufak firmalar temettü vermeyi tercih etmez, çünkü büyüme potansiyelleri verecekleri temettüden daha fazla yatırımcı çekecektir. Üstelik genç şirketler henüz oturmamış yönetim ve kar yapısına sahip olduğundan zarar açıklamaları durumunda çok ciddi değer kaybederler.
Büyük şirketlerde ise durum farklıdır. Genelde büyük şirketler fazla temettü ödemeyi normal karşılar. Çünkü şirket artık alanında liderdir ve daha fazla büyüme ihtimali düşüktür, ya çok yavaş büyür yılda %2-3 gibi ya da hiç büyümez. Haliyle yatırımcı çekebilmesi için temettü vermesi şarttır. Bu şirketler ilk ciddi büyüklüklerine ulaştıklarında karlarının %30 gibi kısmını dağıtmaya başlarlar, yeterli cazibeye ulaşmamışlarsa bu oran %50-60 veya karın tamamı yani %100’e kadar çıkabilir.
Karının tamamını dağıtan şirketler büyük ihtimalle büyümeyecektir. Fakat iyi yönetilirlerse kredi notları yükselir ve düşük faizle çok fazla borçlanabilirler ve şirket büyüyebilir. Ayrıca yine iyi yönetildiği takdirde hisse senetleri daha fazla değerlenebilir. Ayrıca şirket yaşlı bir ihtiyar gibi davranmıyor sektördeki liderliğini korumak için yeniliklere açık bir şekilde hareket ediyorsa yani bir dinamizm varsa yine şirket ciddi anlamda büyüme sağlayabilir.
Gayrimenkul Endeksi
BIST Gayrimenkul olarak aratıp bulabileceğiniz bu endekste yine son derece önemlidir. Bu endeks gayrimenkul fiyatlarını, gayrimenkul piyasasını yakından ölçmektedir. Pek gelişmiş bir endeks sayılmaz çünkü içinde çok fazla şirket yok. Yani en büyük 100 gayrinemkul şirketi olsaydı sektörü biraz daha detaylı görebilme şansımız olurdu. Gayrimenkul endeksi, ev fiyatlarından, kira fiyatlarına kadar, emlak ve inşaat sektörünün genel gidişatını gösterir. Geçen yıldan beri sadece %100 büyümüş olan gayrimenkul sektörü, enflasyona yenilmiştir. Her ne kadar TUİK %80 enflasyondan bahsetse de genel olarak %120-140’lık bir enflasyon var. Bunda sebep tabi ki hükümetin düşük faiz politikası ve aynı zamanda bina inşaatlarının döviz kurundan dolayı aksaması oldu.
Örneğin 100 milyon liralık bir inşaat projesine girdiğinizi düşünün. İşçi masrafları, inşaat malzemeleri her şey dahil 100 milyona mal oldu ve bir yıl içinde 200 milyon liraya satışınızı yaptınız. 100 milyon kar ettiniz değil mi? Hayır. Yıl başında 100 milyon lira 15 milyon dolar ederken, 200 milyon lira da şuan 15 milyon dolar ediyor. Doğal olarak sektördeki şirket hiçbir şey kazanamadı. 15 milyon yatırdı, parayı riske attı, uğraştı emek etti ama ortada bir dolar kar yok. Doğal olarak bu şirket yeni bir inşaat malzemesi aldığında bir de doların enflasyonu olduğunu düşünecek olursak ciddi anlamda zarar ederek alacak, yani parasını sadece dolarda tutsa daha iyi gibi.
Son problem ise, hükümetin faizleri uzun süredir düşük tutması ve bu sebeple insanların ev sahibi olması. Ülke ekonomik krize yaklaştıkça faizler daha da düşürüldü ve insanların sürekli ev sahibi olması sağlandı. Doğal olarak artık ev satacak Türk kalmadı ve müşteri yokluğuyla boğuşan şirketler derin bir ekonomik krizin çalkantılı seslerini duymaya başlıyor. Ekonomik büyümeden daha hızlı inşaat sektörü büyümesi ne yazık ki sektörü bu hale getirdi.
Borsa Endeksi Nedir? Borsadaki Endeksler Nelerdir? yazımız ilginizi çektiyse Borsada En Az Komisyon Alan Aracı Kurumlar yazımıza da göz atabilirsiniz.
