Dolar nasıl yükselir? Yıllardır olduğu gibi son zamanlarda ülkemizin gündemini meşgul eden bir sorudur. Döviz yükselmesinin birçok nedeni olabilmektedir. Örneğin belirli kurların ülkelerinde değer artışı göstermesi verilebilir. Bir ülkenin para birimi ülke ekonomisine bağlı olarak değer değişimi yaşar. Ancak döviz denince akla ilk dolar gelmektedir. Doların ülkemizde yükselmesinin başlıca nedeni de yetersiz arzdır. Döviz kurlarında denge sağlanmaz ise ekonomik anlamda olumsuz etkilerle karşılaşılması mümkündür.
Döviz kurları ülkelerin para birimlerinin Türk lirası karşılığı anlamına gelmektedir. Yani bir ülkenin para birimi bizim para birimimiz karşısında ne kadar değerliyse ona göre kur dengesi sağlanır. Kur dengesi ülkeler arası ticarette önemlidir. Ancak dünya piyasasında en önemli dövizler dolar ve Euro’dur. Bu iki döviz dünya genelinde ticarette kullanılmaktadır. Eğer dolar rezervi Merkez Bankasında yeterli miktarda yoksa dolar hızla yükselişe geçecektir.
Yazıda Neler Var?
Dolar Nasıl Yükselir?
Dolar neden artar, dolar nasıl yükselir? Bu tip sorular ülkemizde son birkaç aylık dönemde en çok sorulan sorulardır. Doların artma nedenlerinden birinin yetersiz arz olduğunu söylemiştik. Şimdi yetersiz arzı biraz açıklayalım. Ülkeler birbirileriyle ticaret gerçekleştirirken, ithalatta ve ihracatta doları kullanırlar. Dolar bu sebeple en önemli dövizlerden biridir. Dolar ticarette olduğu kadar dış borçlanmada da kullanılmaktadır. Bir ülke kazançlarını döviz girdisiyle Merkez Bankasında biriktirir ve bunları yatırıma dönüştürür. Ancak eğer döviz yeterli miktarda olmazsa dolar yükselir.
Bir ülkede dolar neden artar diye soranlar için bir diğer neden politik ve ekonomik kararlardır. Ülkeler döviz girdisi sayesinde ekonomik anlamda toparlanma yaşar. Bir ülkeye döviz girdisi olabilmesi için o ülkenin yatırımcıya, turiste ve ticari bağlantılara ihtiyacı vardır. Bunların hepsi ülkeye döviz sokarlar. Ülkedeki dövizde sonuçta birikerek bir şekilde Merkez Bankasında toplanmaktadır. Eğer ülkede ekonomik istikrarsızlık, turizm sorunları ve ticari eksiklik yaşanıyorsa dolar yükselir.
Türkiye’de Dolar Neden Yükseliyor ?
Tüm dünyada dolar yükselirken diğer ülkelerin aksine dolar bizim ülkemizde daha hızlı yükseliyor. Peki, Türkiye’de dolar neden yükseliyor? Aslında Türkiye’de doların yükselişi göz önünde bulundurduğumuzda dolar yükselmiyor, düşen Türk lirasının değeri. Türkiye’de son dönemde finansal istikrarda yaşanan bozukluk ve Merkez Bankası‘nın tutarsız kararları nedeniyle her geçen gün dolarda rekor yükselişler görülmektedir.
Türkiye’de dolar yükseliyor çünkü yabancı yatırımcılar ülkemize yatırım yapmayı riskli buluyor. Bunun başlıca sebebi şunlardır;
- Faiz’de yaşanan tutarsızlık
- Enflasyon ve alım gücünde düşüş
- Ticari ve uluslararası dengesizlik
- Yeterli dolar likiditesinin olmaması
- Güvensiz ekonomi
Faiz’de Yaşanan Tutarsızlık
Türkiye’de doların 2021 başlarında artan faiz oranı nedeniyle tekrar düşüşe geçtiği görülmüştür. Bunun sebebi ülkelerin ekonomik anlamda paralarının değer kaybettiği görüldüğünde Merkez Bankaları yabancı yatırımcıyı ülkeye döviz sokmaya teşvik etmek için faizi arttırmasıdır. Faiz arttırıldığında Merkez Bankasına döviz girdisi olur ve likidite artar. Ancak son dönemde Merkez Bankası yönetim içi değişiklikleri güveni düşürürken, faizi indirmeye yönelik adımlar özellikle de dünya genelinde faiz oranlarında artışın yaşandığı şu dönemde Türkiye’de dolar yükselişi yaşanmasına neden oldu.
Enflasyon ve Alım Gücünde Düşüş
Enflasyon ülkenin kendi para biriminin iç pazarda değersizleşmesi ve alım gücünde düşüş de elde edilen gelirin eskiye nazaran değerinin azalması anlamına gelir. Buna örnek olarak önceden 1000 liralık bir alışveriş yapıldığını düşünelim. Doların daha düşük bir kurda olduğu dönemde 1000 liralık alışveriş enflasyonun yüksek olduğu bir dönemde aynı alışveriş 1500 liraya çıkar. Ancak enflasyon artarken vatandaşın geliri artmaz. Bu durum alım gücünde düşmeye neden olur.
Enflasyon neden yükselir ülkeye giren mallar döviz yoluyla girmektedir. Dövizin değerinin artması Türk lirası ile alım gerçekleştiren Türkiye için daha yüksek ödeme anlamına gelir. Ayrıca üreticilerde buna bağlı olarak ürünlerini Türkiye’de üretirken daha yüksek maliyetle hazırlarlar. Tüketici de yüksek maliyetli üreticinin yüksek fiyatlı satışı ile karşılaşır.
Ticari ve Uluslararası Dengesizlik
Ülkelerin birbiriyle olan ticareti, devletlerin kur dengelerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Dünya genelinde Avrupa ülkeleri ticari ilişkilerde çok üst düzeyde gelişmeler gösterirken Türkiye farklı ülkelerle ambargo, ticari anlaşmazlık vb. sorunlar yaşayabilmektedir. Bu sebeple döviz kurlarında Türk lirasına karşı bir dengesizlik ortaya çıkar.
Yeterli Dolar Likiditesi Olmaması
Doların Merkez Bankasında yetersiz miktarda olduğu bilinen bir gerçek. Ülkemizde son dönemde iç piyasada büyük bir dolar azlığı ile karşı karşıyayız. Bu da doların değerinin artmasına neden olmaktadır. Eğer Türkiye’de yüksek dolar rezervi bulunuyor olsaydı yeterli dolar varlığı olması Türk lirasının değerini arttırır, kurları düşürürdü. Dolar neden artar diye soranlar için iç piyasadaki doların önemi bu şekilde açıklanabilir.
Güvensiz Ekonomi
Merkez Bankasının değişen görevlileri, Maliye Bakanının değişimi, politikalarda dönemsel farklı yaklaşımlar ve yaşanan dolar dengesizliğine karşı net bir tutumun olmaması güvensiz bir ekonomiye neden olmaktadır. Ekonomiye güven olmayan bir yere döviz girdisi olması riskli görülür. Bu sebepler güvensiz ekonomi olan ülkelerle ticaret yapmak istemezler. Dolar neden yükselir sorusunun cevaplarından biri de güvensiz ekonomidir.
Dolar Nasıl Düşer?
Ekonomik temeller ve ülkenin gelecek ekonomik kalkınma planları çok önemlidir. Tüm dünya genelinde Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı ekonomik güven sağlayabilmesi için şunları açıklamalıdır;
- Ülkenin izleyeceği para politikasının net olması
- Ekonomik adımlar
- Uluslararası ticari hedefler
- Ülkenin kalkınma planları
- Döviz ve altın yaklaşımı
- Faiz kararı ve yabancı yatırımcı önergeleri
Tüm bunları açık bir şekilde belirleyen bir Türkiye ekonomisi istikrarlı bir ekonomik yaklaşımla güven kazanabilir. Ekonomik güvenden sonra yatırımcılar ülkemizi gelecekte değerlenmesi beklenen ülkeler arasında görecektir. Dolar nasıl düşer sorusuna en önemli cevaplardan biri ekonomik güvendir.
Doların düşmesinde en önemli etkenler arasında iyi ilişkilerde vardır. Uluslararası ticarette iyi ilişkiler kuruyor olmak, hatta ülkelerle çeşitli ticari ilişkiler için anlaşma imzalamak çok olumlu doları düşürmek için yapılacaklar arasında oldukça etkili yöntemlerdendir. Üstelik bir ülkenin Türkiye ile ticari bir anlaşma yapması o ülkede bulunan bir firmanın Türkiye pazarında üretim yapma kararı almasını etkileyecektir. Bu da ülkede yeni bir iş gücü ortaya çıkarır.
Ülkede yeni iş gücünün olması, özellikle de satış yerine üretim yapılıyor olması istihdam sorununu ve döviz likiditesi sorununa karşı olumlu bir etki yaratacaktır. Uluslararası markaların Amerika, Çin ve Avrupa Birliği ülkeleri gibi farklı yüksek ekonomik güce sahip ülkeleri tercih etmesinin nedeni ülke içerisindeki yabancı yatırımcıya verilen değerdir.
Dolar nasıl düşer sorusunun yalnızca ekonomik temellerden ibaret olmadığını da bilmelisiniz. Doların düşüşü yalnızca ekonomiye bağlı değildir. Sosyokültürel yapı da döviz girdilerinde farklılık gösterir. Ülkemizde turizmin sürekli düşüşe geçmesinin nedeni adalet sistemindeki eksikler ve içe dönük politikalardır.
Altın Neden Yükseliyor?
Altın neden yükseliyor sorusunun cevabı tüm dünyada aynıdır. Son birkaç yılda yaşanan Altın odaklı madenciliğin değer kaybı ve üretim bakımından artık eskisi kadar yoğunluk olmaması nedeniyle altın fiyatları tüm dünyada artmaktadır. Altın fiyatlarında yaşanan artışın nedenleri arasında yine yeterli miktarda altın likiditesinin bulunmaması örnek verilebilir. Altın tüm dünyada ons olarak Merkez Bankalarında bulunmaktadır. Ons Altın dolar bazında sürekli değer artışı yaşadığı için doların yükselmesi altını da etkilemektedir.
Dolar Nasıl Yükselir? Dövizdeki Dalgalanmanın Sebepleri yazımızı incelediyseniz Finans kategorimizi incelemenizi tavsiye ederiz.
