Osmanlı’da eğitim sistemi, Osmanlı’da eğitim kurumları, medreseler ve tarihimiz ile ilgili daha fazla bilgi almak istiyorsanız yazımızı okumanızı tavsiye ederiyoz.
Osmanlı’daki eğitim sisteminin temelleri Selçuklu Devleti’ne dayanmaktadır. Fakat Osmanlı’nın kurulduğu dönem ile ilgili temellere bakacak olursak, o halde İznik’e rastlıyoruz. Osmanlı dönemindeki eğitimin en önemli özelliği hem islami eğitim hem de matematik gibi alanlardaki eğitimin bir arada verilmesiydi. Yani tıp ya da matematik eğitimi almak isteyen birisi, aynı zamanda dini eğitim de alırdı. Bunlar bugünkü Üniversite düzeyinde eğitim idi, bunların dışında meslek edinmek isteyenler, Lonca ve Ahi Teşkilatları’na gider ve eğitimlerini orada alırlardı.
Yazıda Neler Var?
Osmanlı’da Eğitim : Sıbyan ve Medreseler
Osmanlı döneminde eğitim ağırlıklı olarak din etrafında şekillenirdi. Örneğin herkes namaz kıldığı için, camilerde kütüphaneler bulmak çok kolaydı. Camiler merkez konumında idi, çoğu şehir merkezinin meydanında cami olurdu. Bütün bunların dışında, camilerde dini ilimler, din dışı ilimler alabilmek, aşevlerinde yemek yiyebilmek ve bugünkü sağlık ocağı tarzında şifahanelerde tedavi olabilmek mümkün idi.
Sıbyan mektebi, genellikle ilkokul çağındaki çocuklara özel eğitim veren bir devlet kurumuydu. Bu kurumda çocuklar çok temel eğitim alırlardı. Okuma yazma ya da çok temel düzeyde matematik dersleri alınırdı. Medreselerde ise, bugünkü Üniversite’ye denk gelen ve ağırlıklı olarak dini eğitimlerin olduğu derslikler vardı. Eğitimi yeterli düzeyde görülen herkes medreselere gidebilir ve ders alabilirdi.
Siyasi ve Askeri Eğitimler
Osmanlı ordusu çok güçlü ve yetenekli idi. Haliyle orduya asker kazandırmak ve devamını sağlamak da zordu. Bu alanda kişilere askeri eğitim veren kurumlar Acemioğlanlar olarak bilinen kurum idi. Bu kurumda verilen çok zor bir eğitim buluınurdu, eğitimlerini tamamlayabilen kişiler asker olarak Osmanlı ordularında görev alabilirdiler. Ayrıca istedikleri eyalete asker olarak gitme şansını bulabilirdiler. Siyasi eğitimler ise Osmanlı Sarayında, Enderun adı verilen mekteplerde verilirdi. Bu mektepte okumamış kimseyi kolay kolay devlet adamı yapmazlardı. Enderun mektebinde okuyanlar, vezir, veziriazam, kalemağası, gibi makamlara ulaşır ve devlet yönetiminde önemli bir söz hakkı elde edebilirlerdi. Tabi son söz, her zaman padişahın idi.
Alim, Şeyhül İslam Olmak İsteyene Medreseler
Osmanlı’da din alimi olmak isteyenler medreseye giderlerdi. Burada çok yoğun bir din eğitimi veriliyordu. Eğitimlerini tamamlayanlar ve belirli bir yaş elde edenler alim olabilirlerdi. Alim olabilmek için ikinci şart ise müspet ilimler, yani din dışı eğitimlerde de başarılı olmak idi. Örneğin Akşemsettin hem dinde hem de kimyada uzman idi. En tepedeki alimler genelde padişaha yakın olur, hatta zaman zaman oturup sohbet de ederlerdi. Üstelik Fatih Sultan Mehmet’i yetiştiren de Akşemsettin idi. Din alimlerine büyük saygı gösterilirdi, hatta neredeyse padişah kadar saygı görürlerdi. Bunu Fatih Sultan Mehmet’in küçükken yaptığı şımarıkça bir hareket sonrası babasının yanında ona tokat atmasıyla örnek verebiliriz.
Osmanlı’da islami eğitimler hariç tüm eğitimler seçilebilirdi. Yani kişi hangi alanda eğitim almak isterse, o alanda eğitim alırdı. Kimse zorla hiçbir dersi almazdı. Matematik öğrenmek isteyene Matematik, Mühendislik öğrenmek isteyene de mühendislik öğretilirdi. Osmanlı’da eğitim sistemi böyle idi.
Osmanlı’da Eğitim Nasıldı? Askeri ve Siyasi Eğitimin Detayları yazımızı incelediyseniz Dünyanın En Eski Üniversiteleri Listesi yazımız da ilginizi çekebilir.
