Sovtaj nedir sorusu genellikle sigorta işlerine girdiğinizde karşınıza çıkmaktadır ve sovtajın ne olduğunu, nasıl hesaplandığını bilmek yapacağınız hukuki işlemler sırasında oldukça işinize yarayacaktır.
Sovtaj nedir sorusunu şu şekilde açıklayabiliriz: Aracınızın karıştığı herhangi bir kaza veya hırsızlık gibi durumlarda sigorta şirketleri sigorta poliçeniz kapsamında zararınızı ödemektedir. Sovtaj ise sigorta şirketinin kaza, hırsızlık sonucu uğradığınız veya uğrayabileceğiniz maddi kayıpları karşılayarak aracınız üzerinde hak sahibi olmasını sağlayan hukuki dayanağı olan bir uygulamadır. Nasıl hesaplanır ve detaylarını bilmek bu aşamada oldukça faydalı olmaktadır. Kısaca sovtaj kavramını açıklayacak olursak, sigorta şirketinin de değer kaybı yaşayan araçlar üzerinden aslında gelir elde etmesidir. Sigorta poliçelerinde sıklıkla karşılaşılan bir kavramdır bu nedenle detaylı şekilde bilinmesi gerekir.
Yazıda Neler Var?
Sovtaj Nedir?
Sovtajı hiç duymamış belki de ne anlama geldiğini bilmiyor olabilirsiniz. Sigorta ve sigorta poliçelerinde görmüş ve unutmuş da olabilirsiniz. Sözlük anlamı kurtarma olan bu işlem hakkında bilinmesi gereken bazı ufak noktalar vardır. Fakat öncelikle basit bir tabirle sovtaj nedir açıklayacak olursak, hasar gören malın sigorta şirketi aracılığı ile satılması anlamına geliyor. Değer kaybı ve maddi kayıp sonucunda sigorta şirketi, maddi kaybı ve değer kaybını karşılıyor fakat mal üzerinde hak sahibi haline geliyor. Uygun gördüğü parçaları ya da hasar gören malı satabiliyor. Sovtaj durumunda ise kaza sonucu hasar gören malın ya da parçalarının satışa çıkarılması ve bunun üzerinde zararın en aza indirilmeye çalışılması amaçlanır.
Sovtaj Hangi Durumlarda Devreye Girmektedir?
Genellikle ulaşım araçları söz konusu olduğunda sovtaj uygulaması yapılmaktadır. Kasko poliçelerinde çoğunlukla karşınıza çıkması olasıdır. Genellikle aracın kaza sonucunda değerinin fazlasıysa düşmesi, maddi kaybın çok fazla olması, aracın kullanılamaz hale gelmesi sovtaj bedelinin devreye girmesine neden olur.
Aracınızın tamamını ya da çoğunlukla çok fazla zarar görmüş ve kullanılamayacak durumda bazı parçalarını, sigorta şirketinin karar verdiği ölçüde satılması sovtaj nedir sorusuna cevaptır. Sovtaj işlemleri için araç pert olmuş olmalı ya da çok büyük bir şekilde değer kaybına uğraşmış olmalıdır. Bu şekilde sigorta şirketleri değer kaybı yaşayan ve maddi zarar getirecek aracın maliyetini sovtaj işlemleri ile karşılıyor.
Peki, sovtaj süreci hangi durumlarda nasıl işler? Öncelikle bir kasko poliçeniz bulunmalıdır ve kaza yaptığınız anda poliçe kapsamında bir bilirkişi kazanın ve zararın düzeyini inceleyerek karar vermelidir. Bilirkişinin hazırladığı bir bilirkişi raporu üzerinden sovtaj yapılıp yapılmayacağına karar verilir. Eğer raporda aracınızın perte çıktığına karar verilirse, kaza tarihi baz alınarak bir rayiç bedeli belirlenir. Rayiç bedeli, aracınızın güncel olarak alım satım bedelidir.
Rayiç bedeli araç sahibine tazminat olarak ödenir ve sigorta şirketi bu tazminat nedeniyle zararla karşı karşıya kalabilir. Tam olarak sovtaj hakkı burada devreye girer. Sigorta şirketi aracın tamamını ya da bazı parçalarını araç sahibinin izni ile satışa sunarak zararını karşılar.
Sovtaj Bedeli Nedir?
Sigorta kapsamında yaşanan kaza ve değer kayıpları sonucunda sigorta şirketinin bu kazadan sonra gelir elde etmesine sovtaj bedeli denmektedir. Sigorta şirketinin bu geliri, sigortalı kişiye tazminat bedeli olarak ödemesidir. Hasarlı malın alınan tarihteki fiyatı, güncel fiyatı ve satış sonrası tüm bedeller sovtaj hakkı içerisine dahil edilir.
Sovtaj hakkının sigorta şirketi tarafından alınabilmesi için hasar ve kaza sonucu kullanılamaz hale gelen aracın ekonomi açıdan bir değer ifade etmesi gerekir. Bu bedel nasıl hesaplanır merak ediyorsanız piyasadaki değeri analiz edilerek bir bedel çıkartılır. Aracınızın tüm haklarını sigorta şirketine devredebilirsiniz. Sigorta şirketi aracın satışını gerçekleştirerek bir gelir elde eder. Tamamen sigortalı kişinin kararları doğrultusunda ve izni dahilinde gerçekleşir.
Sovtaj Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Sovtaj bedeli hesaplanırken belirli formüller ve kurallar silsilesi bulunmamaktadır. Net bir şekilde şu şekilde denecek bir bilgi yoktur. Peki, sovtaj bedeli nasıl hesaplanır? Genellikle satışa sunulan araç ya da araç parçaları ihale usulüyle satılmaktadır. Burada önemli olan kısım ise bilir kişi tarafından bilirkişi raporu hazırlanarak bir rayiç bedeli ve tutar belirtmesidir. Sigortalı kişi araç üzerindeki haklarını sigorta şirketine devretmediyse tazminat ödenirken sovtaj ait bedel sigortalıya verilir. Fakat aracın hakları devrettiyse sovtaja ait bedel sigorta şirketi tarafından alınır ve sigortalıya tazminat ödenirken zarar en aza indirilir.
Rayiç bedeline burada bir parantez açmak gerekir. Bir malın güncel piyasadaki alım ve satım bedeline denmektedir. Rayiç bedeli 200.000 TL olan bir araç için sigorta şirketi sigortalı araç sahibine 200.000 TL tazminat ödemelidir. Bu şekilde ödeme yapıldığı takdirde sigorta şirketi zarara gireceğinden sovtaj bedeli devreye girer. Böylece şirket aracı ya da parçalarını satışa sunarak ödeyeceği tazminatı daha aza indirebiliyor.
Sovtajın Sigorta Şirketlerine Sağladığı Avantaj
Sigorta şirketler, kasko sigortası dahilinde hasar gören araçlar için tüm masrafları karşılar ve aracınızı ilk günkü haline getirir. Fakat bazen bu onarım mümkün olmamakta ve araç pert duruma gelebilmektedir. Ya da o kadar çok hasar görmüş oluyor ki değer kaybına uğramaktadır.
Bu nedenle sigorta şirketleri, sigortalı kişinin izin vermesi halinde aracı veya parçalarını satarak bir gelir elde etmekte ve bunu sigortalıya tazminat olarak ödemektedir. Bunun sigorta şirketlerine sağladığı fayda ise oldukça açıktır. Sovtaj bedeli ile hem siz zararınızı tamamen karşılarken sigorta şirketi de aracınızdan gelen gelir ile zararı azaltıyor.
Ayrıca fayda olarak bakılacak olursa, geri dönüşüm açısından oldukça faydalı bir uygulamadır. Kullanılmayan ve hurda yığınına dönen araçları ve parçalarını tekrar kullanılacak bir yere satarak geri dönüşüm yapmaktadır. Sigorta şirketleri tarafından zararın azaltılması amacıyla yapılır fakat ülke ekonomisine de geri dönüşüm katkısı sağlanmış olmaktadır.
Sovtaja Ne Zaman Başvurulur?
Sıklıkla kasko poliçelerinde sovtaja sıklıkla rastlayabilirsiniz. Sigorta şirketleri aracılığı ile sovtaj işlemi başlatılabilir. Perte çıkmış ve artık kullanılamaz hale gelen aracınızı vekalet yoluyla sigorta şirketlerine devrederek zararınızı karşılayabilirsiniz. Aracınızı hurda veya pert olduysa, sovtaj bedeli nasıl hesaplanır öğrenip bu uygulamaya sigorta şirketi aracılığı ile başvurabilir ve maddi bir zarar, değer kaybı yaşamadan aracınızın satışını gerçekleştirebilirsiniz.
Sovtaj uygulamasının belli bir zamanı ya da kısıtlı bir süresi yoktur. Aracınız veya parçaları kullanılamaz hale geldiyse sovtaj başvurusu sigorta şirketi tarafından yapılıp zararınız hemen karşılanabilir. Bu konuda hesaplananın kesin bir formülü ve uygulamaya başvurunun kesin bir tarihi olmadığını unutmamanız önemlidir.
Sovtaj Bedeli ve Hukuki Boyutu
Sigorta şirketleri için sovtaj bedeli oldukça kârlı ve yararlı bir işlemdir. Sigorta şirketlerinin daha az tazminat ödemesine ve gider azaltarak daha az zarar etmesini sağlar. Sigorta yaptırdığınız takdirde herhangi bir maddi kaybı olan kaza ve durumlarda sigorta şirketleri poliçe teminatları kapsamında zararınızı ödemek zorundadır.
Fakat bazı kazalar çok fazla maddi zarar getirebiliyor. Aracın perte ve hurdaya çıkması aracın tamamen kullanılamaz hale gelmesi oldukça büyük bir zarardır. Bazı durumlarda bu zararı karşılamak için sovtaj uygulaması için bedel talep edilebilir. Vekalet ile aracınızın haklarını sigorta şirketine hukuki olarak devretmeniz durumunda sigorta şirketi hukuki olarak sizin yerinize geçmiş olacaktır.
Böyle bir durumda aracın satışı ve sovtaj bedeli de sigorta şirketine geçecektir. Sigorta şirketleri bu bedeli aracın zararını ödemek için kullanarak daha az zarar etmeyi hedefler. Sovtaj gelirleri ise, Banka Muamele Vergisine (BSMV) tabi tutulur.
Sovtaj Nedir? Nasıl Hesaplanır? yazımız ilginizi çektiyse Rayiç Bedel Nedir? Nasıl Öğrenilir ve Sorgulanır? yazımızı da inceleyebilirsiniz.
